Persoonlijk leiderschap

In het 'vrije Westen' hebben we behoorlijk wat keuzevrijheid. Sommigen zien juist door de vele keuzemogelijkheden de bomen door het bos niet meer. Geen vrijheid zonder verantwoordelijkheid: volwassenheid is verantwoordelijkheid nemen voor je eigen keuzes. En als je zelf geen keuzes maakt, dan doen anderen het voor je! Niet kiezen is impliciet dus ook een keuze.

Persoonlijk leiderschap is bewuste (!) keuzes maken in het leven. Weten wat je wilt en vooral ook hoe je wilt leven en je keuzes daarop afstemmen. Leven en niet geleefd worden. Durf jij bewuste (andere) keuzes te maken?  In dit artikel lees je hoe dat werkt.

De driehoek van willen, kunnen en doen

Tijdens het kiezen heb je te maken met de driehoek van willen kunnen en doen:

• wat wil ik? Welke (levens) doelen heb ik eigenlijk en welke levenswaarden?
• wat kan ik? Je kunt wil iets willen maar kun je het ook? Dat hangt af van je zelfbewustzijn, je talenten, vaardigheden en omstandigheden.
• wat doe ik? Tot slot kun je weten wat je wilt en dingen kunnen. Maar zonder discipline en actie gebeurt er weinig. Dus het is ook een keuze om dingen te doen (of bewust niet te doen, dat is ook een keuze) en de discipline op te brengen om daarmee aan de slag te gaan.

Het klinkt misschien wat eenvoudig. Maar doorgaans zie je dat frustraties ontstaan door een van deze drie punten niet in praktijk te brengen. We willen iets wat we (nog) niet kunnen. Of door ontbreken van talent ook nooit zullen kunnen. Of we weten niet wat we willen en doen maar iets, of doen wat ons gevraagd wordt. Ingewikkeld? Nee, maar wel iets om rekening mee te houden als we keuzes maken. Willen, kunnen en doen op elkaar afstemmen vergt moed. De moed om te mogen falen, te leren en te groeien.

Nou is een veelgehoord iets dat we vaak niet kiezen, maar we van het een in het ander terecht komen. Of dat het lot of een hogere macht beslist. Dat kan soms zo zijn of lijken maar de vraag blijft of je zelf invloed hebt door keuzes te maken. Het begin van mijn carrière bijvoorbeeld kreeg ik bepaalde kansen, waar ik meteen op insprong. Totdat ik op een gegeven moment besefte dat ik eigenlijk heel iets anders wilde. Maar wat precies? Het luisteren naar mijn innerlijke stem viel in het begin nog niet mee.

Je levensdoelen zijn natuurlijk persoonlijk. En we kennen allemaal het effect van de 'goede voornemens' met nieuwjaar. Een jaar later is er vaak weinig van terecht gekomen. Toch is doelen stellen en de discipline trainen om met enige focus te leven een eigenschap waar je veel plezier van kunt hebben. Niet dogmatisch en alles aan de kant zettend voor je eigen doelen, maar meer als een kompas bij het maken van levenskeuzes. Weten wat je wilt maar ook weten wat je ervoor moet laten.  Een schema of moodboard kan helpen. Ik zou hier het 7Qi framework willen gebruiken om een indeling te maken. Te meer omdat je hiermee vaak tot het inzicht komt dat de ene doelstelling op gespannen voet kan staan met een andere. Ik geef een kort en bondige opsomming: 

1. Lichaam: Hieronder valt gezondheid, wonen, veiligheid, financiële basiszekerheid (inkomen).

Je lichaam is de basis van alles. Pas bij ziekte beseffen we, dat we ervan uit gaan dat alles gewoon werkt. Hoe bewust werk jij aan je gezondheid (voeding, rust/slapen/beweging/natuur). En hoe en waar wil je (uiteindelijk) wonen? Koop of huur. Randstad of niet. Nederland of buitenland. En hoe ga je om met sparen of (financiële) risico's? Controle en veiligheid met een vast contract of ondernemend? En wil je een baan met zingeving? Hoe duidelijker je kunt formuleren wat je wilt, hoe beter je hier gericht naartoe kunt werken. Hou het realistisch, en durf stap voor stap te werken. Maar focus en discipline helpt!

2. Emoties: emoties zijn het 'energie' ventiel van je systeem. Intensieve gevoelens kun je via je emoties laden en ontladen/loslaten bij spanning.

Huilen, roepen, briesen, trillen, bewegen, woede of verdriet uiten, frustratie uiten, extase ervaren en uiten. Het is een belangrijk iets in het leven. Maar soms kan het niet of mag het niet. Door cultuur, opvoeding, werksituatie of gedwongen situaties. Emoties die je lichaam niet kan verwerken kunnen tot trauma leiden. Bevroren emoties sla je op in je lichaam. Daarover lees je binnenkort meer in een ander artikel.

Je doelen op emotioneel gebied hebben te maken met het laden/ontladen van je systeem. Wat veroorzaakt passie bij je? Wat geeft je (levens)plezier? Waar krijg je energie van? En hoe zorg je voor ontlading bij spanningen? Hoe verwerk je eerder niet verwerkte emoties? Ben jij je bewust van aan je hechtingpatroon gerelateerde triggers en is het misschien tijd effecten van je opvoeding aan te pakken? Beweging, zingen, dansen, creativiteit zijn dingen die emoties kunnen reguleren. Of misschien is het tijd om te kiezen voor trauma release (lichaamsgerichte) therapie?

3. Ego: Normen & Waarden / overtuigingen.

Ons "systeem" kiest bewust en onbewust voor bepaalde normen & waarden. Sommige krijg je mee uit je opvoeding (waaronder hechtingspatronen), op je werk, bij vrienden, tijdens vakanties. Bij iedere gebeurtenis in je leven is er een keuze tussen waarnemen, oordelen en veroordelen. Zodra je oordeelt of veroordeelt is je Ego actief. Een overtuiging van jou wordt actief. 

Als je beseft dat 95% van je overtuigingen onderbewust zijn dan begrijp je hoe belangrijk het is aan je bewustzijn te werken. Als je vast zit in bepaalde (onderbewuste) overtuigingen die je niet dienen of zelfs tegenwerken en je daarmee samenhangend gedrag vertoont, noemen we dat wel 'valkuilgedrag'. Hoe bewuster je bent, hoe bewuster je kunt kiezen waar jij voor staat. En daarmee je valkuilgedrag aanpakken.

Er zijn methoden om je onderbewuste overtuigingen 'boven water' te krijgen. Je brein of beter gezegd brein en zenuwstelsel (incl. nervus vagus), kent verschillende energetische toestanden/golflengtes. Door bijvoorbeeld meditatie, bijna-droomtoestanden, hypnotherapie, ademwerk of lichaamswerk en coaching/therapie (vraagstellingen) kun je onderbewuste patronen (delta/theta/alfa waves) aan de oppervlakte krijgen (bèta waves, je bewuste denken). Dat is niet alleen een 'alternatief' verhaal maar wordt wetenschappelijk ook steeds duidelijker aangetoond (lees hierover bijv. in het interessante boek van Bessel van der Kolk/Trauma Sporen).

Een fundamentele keuze is of jij kiest voor angst gedreven (compenserende) overtuigingen of voor liefde. Al eeuwen wordt over deze fundamentele keuze nagedacht en geschreven. Het frappante is dat de 7 deugden en hoofdzonden uit de christelijke traditie (die neerkomen op angst of liefde gerichte keuzes te maken) ook zijn terug te vinden in sjamanistische zienswijzen (lees bijv. het interessante boek "de sjamanistische weg van verlichting" van Alberto Villoldo). Het verschil tussen -me-myself-&I- gerichte gedachten en gedrag of tussen -samen-winwin-en respect gericht gedrag. Moet ik of een ander macht hebben of geld of dingen of bijv. mooie merkkleding om er te mogen zijn/gewaardeerd te worden of ga ik uit van uit dat ik en anderen uniek zijn en waardevol in die uniekheid. Wil ik polariseren of integreren. Lees hiervoor bijvoorbeeld ook het artikel over "de kracht van compassie".

Tot slot kunnen onderdelen van je brein geblokkeerd worden of juist overactief. In rust kun je gebruik maken van je neo-cortex. Redeneren, begrijpen, plannen, overzien. Maar onder druk zal je limbische systeem de hoofdaanvoerder zijn en word je naar aanvallen (bijv. boos of agressief worden, controleren of beschuldigen), vluchten (bijv. wegrennen, ontkennen, jokken, verslaving etc.) of bevriezen (besluiteloosheid, verstarren, dogmatisme) bewogen. Het is dus zaak je brein-onderdelen beschikbaar te houden. Neo-cortex aangehaakt als het kan, limbisch als het moet/niet anders kan. Innerlijke rust en afstand nemen helpt hierbij. En dat kun je trainen (met bijv. meditatie of yoga). Maar je begrijpt dat deze innerlijke rust dus je keuzemogelijkheden direct beïnvloedt! Daarom wordt wel gezegd "tel tot 10 voordat je reageert". Je kunt dan spanning verminderen en weer naar je neo-cortex. Daarmee worden je keuzemogelijkheden groter!

4. Gevoel: Je bent niet wat je voelt maar je hebt gevoelens. En je kunt je gevoelens beïnvloeden. Met deze Qi richten we ons in figuurlijke zin met name op relaties met anderen en jezelf. Op je "hart voor de zaak", verbinding, nuance, liefde.

Geen relatie is dezelfde. Zoveel mensen zoveel relaties zeg ik altijd. Maar een relatie is iets anders dan liefde. In essentie is een relatie voorwaardelijk (wat voor soort relatie met welke normen en waarden ga je aan?) en liefde onvoorwaardelijk (of zo onvoorwaardelijk mogelijk). Dat lijkt simpel maar is een belangrijk verschil. Als je kiest voor liefde kies je dus voor meer onvoorwaardelijkheid. Je houdt van vis als je deze laat zwemmen (en niet als je deze opeet) zegt men wel! Uiteindelijk bepalen je keuzes rond (on)voorwaardelijkheid wat voor soort relaties je onderhoudt. Met je ouders en familie, je vrienden en je collega's. En denkbeeldig met iedereen en alles (waaronder het milieu) in de wereld. Je zult begrijpen dat dit een zeer korte en eenvoudige omschrijving is voor iets wat velen bezighoudt. Want het gaat hier over grenzen stellen aan versus accepteren of zelfs waarderen van verschillen.

Maar last but not least: welke relatie onderhoud je met jezelf? Kun je onvoorwaardelijk van jezelf houden of moet je voldoen aan een reeks voorwaarden? Vaak zijn we naar onszelf nog strenger dan naar onze omgeving!

Je innerlijke criticus probeert je te helpen in het leven. Maar soms zit deze vast in patronen. Heb je een strenge (beschermende, controlerende) innerlijke stem of een liefdevolle stem? Probeer je alles te beredeneren of luister je ook naar je andere Qi (gevoel, lichaam etc.). Mag je falen? Of anders gezegd, leren en groeien? Door 'journalen' (het bijhouden van een dagboek met letterlijk uitgeschreven gedachten) kom je soms tot de ontdekking dat je innerlijke stem anders is dan je dacht en kun je bewuster kiezen hoe jij jezelf toespreekt. Dat is meestal geen keuze van 'dat doe / denk ik nu even anders ' maar het doorbreken van een denkpatroon. Dat vergt oefenen. Soms kort, soms langer en soms zelfs je leven lang...

Voor de 'rationele' mensen onder ons: besef dat gevoelens en emoties deel uitmaken van jouw 'systeem'. Gevoelens of emoties onderdrukken kan een tijd goed gaan maar heeft op den duur consequenties. Je kunt er zelfs ziek van worden! En wat is het leven zonder gevoelens of emoties? Een leven zonder liefde of mooie indrukwekkende ervaringen?

Ook hier geldt: waar kies jij voor? Naar welke innerlijke stem luister je en kun je met de consequenties leven?

5. Verstand: leren, kennis en vaardigheden.

Wat kun en wil je leren? Afhankelijk van je talenten kun je bewust dingen leren. Dat kan verstandelijk zijn (ratio) maar ook hoe je dingen doet (vaardigheden). Door te leren ontstaan er mogelijkheden. Jouw focus bepaalt hoe en waar jij je in ontwikkelt. Uiteraard spelen je talenten hierbij een rol.

Hoe ouder we worden hoe meer we 'geleefd worden' door zich herhalende gedachtepatronen. Het vergt moed om jezelf te blijven toespreken: ik denk dit nu wel, maar ik ben niet wat ik denk. Wat zou er gebeuren als ik eens iets anders denk? Durf ik dat te kiezen?

6. Bezieling: jouw unieke levensmissie.

Bezieling is in onze rationele wereld een wat vaag begrip misschien. Maar uiteindelijk heb je in dit leven een bepaalde missie of misschien zelfs een 'roeping'. Misschien wil je mensen helpen of een bijdrage leveren aan een betere wereld, of dingen aan anderen leren.

Een onderdeel van je bezieling  kan ook het veranderen van patronen van jezelf zijn of het overwinnen van bepaalde handicaps. Wees je bewust dat ieder talent automatisch een handicap is. Voor de man met de hamer is iedere oplossing een spijker. Maar er zijn natuurlijk ook andere oplossingen! Een talent inzetten om onderdrukte patronen te compenseren zal uiteindelijk tot ziekte/verdriet/burn-out leiden. 

Ben jij je bewust van jouw bezieling? Er zijn manieren om dit duidelijker te krijgen (bijvoorbeeld een levensloop analyse). Maar uiteindelijk bepalen je keuzes rond de ontwikkeling van je talenten (en automatisch handicaps) hoe jij je kunt ontwikkelen. Welke handicap je hebt te overwinnen of hoe jij herinnerd zult worden.

7. Inspiratie: Ingevingen en creativiteit

Plotselinge inzichten en creativiteit lijken in eerste instantie iets wat je 'overkomt'. Dat is in zekere zin ook zo maar je kunt dit wel beïnvloeden. Door bijv. natuurwandelingen, een museum te bezoeken, quests, mediteren of soorten mensen waar je mee omgaat of boeken te lezen over inspirerende personen. Ook met creatieve therapie (tekenen/schilderen etc.) kun je ingevingen krijgen. Sommigen van ons krijgen nieuwe inzichten onder de douche of tijdens dromen. Met logica of 'gewoontedenken' kun je een eind komen maar echte inspiratie levert vaak volledig nieuwe inzichten op. 

Het is een keuze om tijd te maken om geïnspireerd te worden. En mocht dit wat 'alternatief' overkomen? Misschien aardig om te weten dat diverse bedrijven (zoals Apple/Daimler Benz) ontwerpers/researchers en/of sales mensen bewust laten mediteren voor meer creativiteit! 

Tot slot is het ook een keuze om eventueel anderen te inspireren! Door voorbeeldgedrag. Of door uitingen van je eigen creativiteit!

Focus en samenhang

Door op deze 7 gebieden duidelijk te maken wat je wilt, kunt en doet (of gaat doen) ontstaat er meer focus bij je keuzes. En doorzie je de onderlinge samenhang. En vooral ook over waar je niet (meer) voor kiest!

In de afbeelding onder aan deze blog wordt dit weergegeven.Misschien loop je momenteel vast in je werk of relatie omdat je totaal geen inspiratie ondervindt of omdat je te veel leunt op je Ego/overtuigingen en niet naar gevoelens en emoties luistert.  Zoals je ziet staan onderaan in deze afbeelding: hechting/trauma/valkuilen. Het maakt deel uit van je keuzemogelijkheden om deze onder ogen te zien en er iets mee te doen. Wel vaker hoor je iemand zeggen "zo ben ik nu eenmaal". Je kunt je dan afvragen of deze persoon niet gelooft in de mogelijkheid van verandering of niet bereid is om te veranderen.

Uiteindelijk gaat het over keuzes maken in het leven en 'dealen' met de consequenties (en/of vervolgens weer andere keuzes maken). En nogmaals, ook als je niet kiest maak je uiteindelijk een keuze. Anderen kiezen dan voor je of 'het leven' gelet op het feit dat je in een wereld vol dualiteiten leeft.

(Non)Dualiteit en kiezen

Je hebt misschien wel eens iets gehoord of gelezen over (non)dualiteit: Het totaal wordt gevormd door tegengestelden (zonder goed geen kwaad, zonder lelijk geen mooi, zonder onhandig geen handig etc.). Het YinYang teken is een symbolische weergave hiervan, met de toevoeging dat in het zwarte deel een wit stipje staat en in het witte deel een zwarte stip. Betekenis hiervan is: bijv. in het goede ook iets van 'niet goed' kan zitten en in het kwaad iets goeds. Simpel gezegd proberen non-dualisten de dualiteit te overstijgen. Niet meer te versmelten van een van de delen maar beide delen in ogenschouw te nemen of zelfs te negeren.

Een andere weergave is het verhaal over de twee wolven: Een Cherokee grootvader spreekt met zijn kleinzoon over het leven. “Er woedt een gevecht in mij,” zegt hij. “Er woedt een strijd tussen twee wolven. De zwarte wolf is slecht. De andere is wit en is goed". De kleinzoon dacht na over zijn woorden en vroeg: “Welke wolf gaat winnen?” De grootvader antwoordde: “Als je ze goed voedt, winnen ze allebei.” Als ik alleen de witte wolf voer, zal de zwarte wolf nog bozer worden. ook de zwarte wolf verlangt naar aandacht. Hij zal altijd boos zijn en zal altijd weer tegen de witte wolf vechten. Maar als ik hem erken, is zowel hij als de witte wolf tevreden, en winnen ze allebei.

Dit komt overeen met de 'schaduwtheorie van C. Jung': alles wat je onderdrukt wil juist gehoord worden (denk aan het verhaal van de roze olifant: als je hoort dat je er niet aan mag denken zul je er juist aan denken!). Onderdrukken is zinloos. Liefdevol erkennen ofwel het licht erop laten schijnen laat het oplossen.

Het is goed om te beseffen dat in je aardse bestaan er altijd dualiteiten zullen zijn. En dat het dus niet kiezen tussen het een en het ander is, maar eerder 'pulseren' tussen beiden ( + en - laat het licht branden zoals een sjamaan mij eens vertelde!).  Maar jij bent vrij om te kiezen hoe je er mee omgaat. Ga je erin mee (egocentrisme, macht, lust, woede, polarisatie, verdriet) of kies je voor liefde, samen en positiviteit en onvoorwaardelijkheid. Tegelijk erkennend dat je af en toe even uit je slof schiet bijvoorbeeld of dat die andere kant ook nuttig kan zijn (en het er dus mag zijn).

Het donkere heeft een functie. Het laat je zien/voelen/ervaren dat het lichte bestaat.Dit wordt ook wel silverlining genoemd: het mooie (zilveren) randje van de wolk zien die even voor de zon drijft). Stoor je niet aan dingen. Vaak zijn ze een mooie aanleiding om andere keuzes te maken. Meestal zijn ze een aanwijzing voor iets wat je onderbewust (onderliggend) belemmert. Aan jou 'de keuze' wat je er mee doet!

Belangrijk is in te zien dat (je) ego maar een overtuiging is, of beter gezegd een enorme set van overtuigingen (bewust en onderbewust). Geen waarheid. Ego is versmelting met een kant van een dualiteit. Maar zonder Ego besta je niet op deze aarde zeg ik wel eens. Niks mis met een overtuiging. Zolang je maar de vrijheid ervaart ervoor te kiezen een overtuiging te veranderen als deze je levensgeluk en liefde in de weg staat. Menigeen maakt de inschattingsfout dat succes, geld, plezier, controle, en materiële dingen levensgeluk opleveren. Maar dit is helaas geen duurzaam levensgeluk. Zodra je het hebt, merk je dat het onverzadigbaar is. Met liefde en compassie ga je naar een duurzamere staat van levensgeluk. Zie in dit kader ook het al genoemde artikel over "de kracht van compassie".

Omgekeerd heb ik vaker mensen in mijn coaching praktijk ontmoet die voor een liefdevol spiritueel leven wilden kiezen, maar zichzelf niet konden onderhouden en/of behoorlijk liefdeloos neerkeken op mensen keken die andere levenskeuzes maken. Of die zo met hun eigen 'spirituele ontwikkeling' bezig waren dat ze weinig voor anderen konden betekenen. Ook wel spiritueel materialisme genoemd. 

Dualiteit dwingt je om keuzes te maken (of ervoor te kiezen beide onderdelen van de dualiteit serieus te nemen).  Handige technieken om achter je (beperkende) overtuigingen te komen is de "Kernkwadranten" techniek van Daniel Ofman of "The Work" van Byron Katie. Het maakt inzichtelijk hoe blind je zelf kunt zijn voor je je eigen overtuigingen en dat in het omgekeerde van je overtuiging altijd een nuttige waarheid zit. Via google of in de bibliotheek te vinden. Maar een coach of therapeut kan je er meestal ook mee helpen.

Samenvattend: non dualiteit is een mooi inzicht maar op deze aarde heb je altijd met dualiteiten te maken en het is aan jou te kiezen wat je met de donkere kant doet en of je de lichte kant (liefde, respect, compassie, medemenselijkheid) durft te kiezen. Maar de keuze is uiteindelijk aan jou. Daar bewust mee omgaan: dat is persoonlijk leiderschap. En ik wens je moed toe bij jouw persoonlijke levenskeuzes en leiderschap!